Społeczeństwa bowiem – jeśli naprawdę istnieją – są żywą tkanką międzyludzką, tkankę tę tworzą sploty wielokrotne i wielostronne, a składają się na nią wszelkie powoływane przez autentyczne potrzeby samorzutne skupienia, związki i stowarzyszenia. Polskę współczesną pokrywa gęstniejąca ciągle sieć takich związków i stowarzyszeń, działający w nich animatorzy i amatorzy są ochotnikami dobra wspólnego. Nie są oni tylko spadkobiercami najlepszych tradycji inteligencji polskiej – są także twórcami przyszłości. Ponieważ bez przerastającej w żywotną tkankę społeczną takiej sieci nie można sobie wyobrazić nie tylko przyszłości naszego społeczeństwa, ale i żadnego innego społeczeństwa. Nie mamy innych ambicji, jak do żywotności tej pomału się przyczyniać

– pisał Andrzej Mencwel w tekście Przyczyniać się pomału¹. Ten opis dotyczył idei i praktyki animacji kultury, ale w równej mierze może zostać zastosowany do każdej działalności, której celem i efektem jest pomnażanie tego, co we współczesnym języku nazywa się “kapitałem społecznym”, a co Edward Abramowski (przywoływany przez Andrzeja Mencwela), o wiele celniej określa jako “społeczność twórczych osób i samorzutnych stowarzyszeń”.

Ten kontekst wyjaśnia zaangażowanie (i sens tego zaangażowania) Profesora Andrzeja Mencwela w pobudzenie i organizację polskiego środowiska kulturoznawczego. Był jednym z inicjatorów i głównym animatorem ożywienia i integracji tego środowiska. Jego niestrudzone działania przyczyniły się w istotny sposób do powołania Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego (którego był pierwszym prezesem), jak też do instytucjonalizacji dyscypliny badawczej, jaką jest kulturoznawstwo, w tym do powołania Komitetu Nauk o Kulturze Polskiej Akademii Nauk.

W październiku 2005 roku na wniosek Profesor Ewy Kosowskiej II Walne Zgromadzenie Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego nadało Profesorowi Andrzejowi Mencwelowi godność Honorowego Prezesa Towarzystwa.

Andrzej Mencwel

Profesor zwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego, historyk idei, antropolog kultury, krytyk literacki, organizator życia naukowego. Członek rad naukowych Instytutu Kultury Polskiej i Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych, przewodniczący Zespołu Humanistycznego Ministra Edukacji Narodowej, członek Rady Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk; członek-korespondent Towarzystwa Naukowego Warszawskiego; członek Rad Programowych Instytutu Adama Mickiewicza, Festiwalu Nauki, Centrum Sztuki Współczesnej. Członek Międzynarodowego Stowarzyszenia im. Janusza Korczaka, członek Association Internationale des Critiques Litteraires; członek Kapituły Nagrody Naukowej im. Jerzego Giedroycia.

Współtwórca i wieloletni kierownik Katedry Kultury Polskiej, a następnie Instytutu Kultury Polskiej w Uniwersytecie Warszawskim; obecnie Kierownik Zakładu Historii Kultury w Instytucie. Współautor programu dydaktycznego Instytutu: opartych na autorskim podejściu studiów w dziedzinie “wiedzy o kulturze”, a zwłaszcza programu antropologii kultury (podręcznik pod tym samym tytułem wydany w 2005 roku, pierwsze wyd. w 1995 roku) i antropologii słowa (podręcznik z 2003 roku), oraz specjalizacji “animacja kultury”.

Opublikował między innymi: Stanisław Brzozowski. Kształtowanie myśli krytycznej (1976), Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego (1990), Przedwiośnie czy potop. Studium postaw polskich w XX wieku (1997), Kaliningrad, moja miłość. Dwa pokrewne eseje podróżne (2003), Wyobraźnia antropologiczna. Próby i studia (2006, Nominacja do Nagrody Nike).