PRZYSZŁOŚCI KULTURY
Genealogie, imaginaria, działania
W latach 90. XX wieku pojawiła się idea „kultury bezpośredniości” wyrażająca doświadczenie „rozszerzonej teraźniejszości”, której totalność pojmowano jako rezultat obcowania z rzeczywistością gwałtownych zmian i innowacji. Reakcją na ograniczenia kultury bezpośredniości miał być zwrot ku przeszłości, w tym rozwój badań pamięci, za którym dostrzegano skłonność do życia w szerszych strukturach czasowości. Ta sama dążność, jak się zdaje, zwraca nas dziś ku niepewnej przyszłości i konfrontuje z wyzwaniem „zestrojenia się z czasem”. Wiara w zbawczą moc nowych technologii, w permanentny wzrost gospodarczy nie pozwala nam już dłużej, jak pisał Jürgen Habermas, „zaryglować przyszłości jako źródła niepokoju”.
Nie możemy jej – z zderzeniu ze sprzecznymi porządkami wartości – wynegocjować, uzgodnić oraz technokratycznie zaplanować. Wydawało się to możliwe dopóki wiara w zgeneralizowany postęp przyczyniała się do zaanektowania przyszłości jako nowego obszaru kolonizowanego na potrzeby kapitalizmu – co dzisiejszy kryzys klimatyczny, polityczny i epidemiczny postawił pod znakiem zapytania. Przyszłość obecnie to nie obszar ziszczenia nadziei, lecz zakłócenie rutyny świata oswojonego. Tymczasem przeszłość nie jest już tylko tym, co zakończone i dokonane. Jest ona zaledwie „prologiem”, bo kulturowe genealogie (tradycje świadome, wybierane) mogą być odczytane jako zaledwie zarysowane i domagające się podjęcia programy kultury nieurzeczywistnionej. Nie chcemy mówić o samych prognozach na temat jutra w oparciu o dane teraźniejsze. Proponujemy dyskusję o wyobrażonych przyszłościach, które kształtują zarówno obecne poczucie aksjologicznej dezorientacji, jak i aksjologicznego ładu. Odwołujemy się do wyobraźni w jej źródłowym znaczeniu jako istotnej władzy poznawczej umysłu ludzkiego.
Chcemy zaproponować namysł nad wymiarem wiedzy kulturowej, którą Bronisław Baczko nazywał „wyobraźnią społeczną” a Charles Tylor „imaginarium społecznym”. To uwewnętrzniona mapa kulturowych relacji, pełna pęknięć i dyssensów, w której zapisane zostało niezwerbalizowane rozumienie obecnej sytuacji. W obszarze tych niepokojów sytuuje się także przyszłość samego kulturoznawstwa, całościowo rozumianej humanistyki i podlegającego gwałtowanym przemianom uniwersytetu. Tu także pojawiają się pytania o najważniejsze kulturoznawcze kompetencje i nasze powinności wobec „przyszłości kultury” i praca na rzecz „kultur przyszłości”. Imaginaria wpływają na podejmowane przez nas współcześnie działania, umożliwiają praktyki społeczne, oferując wspólne rozumienie ważnych dla nas spraw. Lęki zaś, których wyraz przenika współczesną kulturę, zderzają się z odpowiadającym im poszukiwaniem nowych źródeł solidarności i nadziei.
Projektując nasze kulturoznawcze spotkanie, chciemy, aby podejmowana przez nas refleksja dotyczyła temporalności kultury i aksjologicznych przesłanek scenariuszy przyszłości. Wyobrażeń jutra wyłaniających się z przeszłości i obecnych w teraźniejszości. Chcemy, aby nasza dyskusja dostarczyła rozumnych bodźców do dalszych działań i przezwyciężenia częstego dziś poczucia zniechęcenia i niemocy. Zachęcamy do przesyłania zgłoszeń paneli tematycznych związanych z tytułowym pytaniem o przyszłości kultury, o kulturowe genealogie, imagnaria i wynikające z nich działania. Interesują nas one w ich związku z istotnymi wyzwaniami współczesności takimi jak status uniwersytetu, kulturoznawstwa i humanistyki wobec komercjalizacji i algorytmizacji nauki, nowe technologie, także informatyczne, oraz kryzysy: polityczny, kulturowy, społeczny, migracyjny, klimatyczny i epidemiczny.
Rada Programowa
dr hab. Krzysztof Abriszewski, prof. UMK (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)
dr hab. Anna Gomóła, prof. UŚ (Uniwersytet Śląski w Katowicach)
dr hab. Alicja Kisielewska, prof. UwB (Uniwersytet w Białymstoku)
dr hab. Dorota Koczanowicz, prof. UWr (Uniwersytet Wrocławski)
dr hab. Iwona Kurz, prof. UW (Uniwersytet Warszawski)
dr hab. Tomasz Majewski, prof. UJ (Uniwersytet Jagielloński, Prezes PTK)
dr hab. Witold Nowak, prof. UR (Uniwersytet Rzeszowski)
prof. dr hab. Małgorzata Radkiewicz (Uniwersytet Jagielloński)
dr hab. Andrzej Radomski, prof. UMCS (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)
dr hab. Magdalena Saryusz-Wolska (Uniwersytet Łódzki)
dr hab. Agata Skórzyńska, prof. UAM (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
dr hab. Renata Tańczuk, prof. UWr (Uniwersytet Wrocławski)
dr hab. Dorota Wolska, prof. UWr (Uniwersytet Wrocławski)
Komitet Honorowy
dr hab. Stefan Bednarek, prof. em. UWr
prof. dr hab. Andrzej Gwóźdź
Prof. dr hab. Leszek Kolankiewicz
prof. dr hab. Ewa Kosowska
prof. dr hab. Ryszard Kluszczyński
prof. dr hab. Andrzej Mencwel
prof. dr hab. Ryszard Nycz
prof. dr hab. Ewa Rewers
prof. dr hab. Eugeniusz Wilk
Komitet Organizacyjny
dr hab. Magdalena Barbaruk
dr Piotr Jakub Fereński
dr Dawid Junke
dr hab. Magdalena Matysek-Imielińska, sekretarz
dr hab. Krzysztof Łukasiewicz
dr Jacek Małczyński
dr hab. Rafał Nahirny