V Zjazd Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego
2025
11-13 września 2025
Warszawa
O konferencji
Polikryzys, czyli co?
W ciągu ostatnich lat kulturoznawstwo znalazło się w sytuacji szczególnej. Nie tylko w wyniku zmian instytucjonalnych dotyczących całości życia akademickiego, a naszej dyscypliny w szczególności. Wyzwania przychodzą także ze strony zmieniającej się rzeczywistości społeczno-kulturowej. Połączenie kryzysu klimatycznego i zmian postpandemicznych, kryzys migracyjny i jego koszty etyczne i społeczne, radykalna zmiana statusu wiedzy i informacji w wyniku m. in. rozwoju platform społecznościowych i sztucznej inteligencji, triumfalne odradzanie się postaw antyoświeceniowych i antynaukowych, gwałtowna zmiana pejzażu politycznego w całym świecie północnoatlantyckim, wojna w Ukrainie i związane z nią zagrożenie militarne dla innych części świata, pociągające za sobą zmiany w sferze aksjologicznej, bezprzykładna dominacja globalnego systemu władzy ekonomicznej – można długo wymieniać elementy, które – potraktowane łącznie – usprawiedliwiają stosowanie pojęcia „polikryzys”.
Zachodzące obecnie zmiany wydają się przeczyć wielu diagnozom sytuacji kulturowej, jakie w naukach o kulturze formułowano jeszcze niedawno: nie jest oczywiste, co mielibyśmy dziś począć z wizjami kultury ponowoczesnej – opartej na afirmacji wielości i solidarności tego, co różnorodne, z profetycznym proklamowaniem społeczeństwa „ironicznych autokreacjonistów”, z deklaracjami „końca historii”.
Gdzie jesteśmy?
Narzędzi interpretowania rzeczywistości, które współtworzyło kulturoznawstwo, z łatwością można użyć opacznie: krytyka scjentyzmu uzasadnia pozycje antyoświeceniowe, obrona kultur nieelitarnych służy populizmowi, badanie społecznego usytuowania wiedzy może przyczyniać się do podważania statusu wiedzy krytycznej. Całość tej sytuacji domaga się pilnej refleksji i odpowiedzi. W związku z tym proponujemy otwartą serię pytań, które chcemy uczynić punktem wyjścia dla kulturoznawczej debaty:
- Jaki jest stan kulturoznawczych narzędzi i metod diagnostycznych oraz ich zaplecza teoretycznego, w jaki sposób określają one dominujące kierunki przemian kulturowych?
- Czy możliwe i potrzebne jest dziś kulturoznawstwo inne niż krytyczne? Jakie ta sytuacja niesie ze sobą wyzwania, możliwości, ograniczenia?
- Jaka jest odpowiedzialność kulturoznawstwa za funkcjonowanie kulturoznawczej wiedzy – czy mamy kontrolę nad tym, jakie praktyki legitymizujemy i jak można wykorzystać wytwarzaną przez nas wiedzę?
- Jaka jest zaś rola kulturoznawstwa – historycznie zainteresowanego przecież nauką jako dziedziną kultury – w badaniu i komentowaniu przemian samej akademii jako przestrzeni kulturotwórczej i jako instytucji publicznej?
- Jakie miejsce zajmuje i powinna zajmować w kulturoznawstwie działalność pozaakademicka, jakie formy współdziałania i jakie sojusze są w tej sytuacji potrzebne nie tylko kulturoznawstwu, lecz także społeczeństwu?
- Czy namysł nad kulturą – a więc także nad strukturami myślenia – jest przestrzenią,w której szukać można nadziei przeciw dominującemu poczuciu zbliżającej się katastrofy (które można zawsze zbyć jako „czarnowidztwo”, ale które nieraz – jak w latach 30. XX w. – choć ignorowane, poprzedzało rzeczywistą katastrofę)?
- Wreszcie: jakie narracje i dyskursy towarzyszą kryzysom i jaka może być ich rola kulturotwórcza?
Tematy przewodnie konferencji i planowane panele
Zapraszamy do nadsyłania propozycji wystąpień wpisujących się w tematykę zjazdu!
Zgłoszenia zbieramy do poszczególnych paneli tematycznych:
- Pamięć w kryzysie – tożsamość w rekonstrukcji. Kulturoznawcze badania doświadczenia niewolniczego w kontekście geopolitycznych przeobrażeń współczesności – osoba zgłaszająca: dr Elżbieta Binczycka-Gacek (Uniwersytet Jagielloński)
- Kulturoznawstwo obliczeniowe: cele – metody – praktyka – osoba zgłaszająca: dr hab. Andrzej Radomski (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)
- Między humanistyką krytyczną a populizmem – metody i strategie – osoba zgłaszająca: dr hab. Krzysztof Moraczewski, Instytut Kulturoznawstwa UAM (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
- Czy poza państwem możliwa jest autonomia? Uniwersytet jako instytucja krytyczna w dobie polikryzysu – osoby zgłaszające: dr hab. Ewa Majewska, prof. SWPS (Uniwersytet SWPS), dr hab. Tomasz Majewski, prof. UJ (Uniwersytet Jagielloński)
- Animacja kulturowa jako odpowiedź na polikryzys? – osoby zgłaszające: dr Mateusz Nowacki; dr Jakub Walczyk
- Kryzys – klimat – komunikacja: motywacyjna moc sztuki – osoba zgłaszająca: dr hab. Dorota Koczanowicz, prof. UWr (Uniwersytet Wrocławski)
- Kulturoznawstwo w plantacjocenie – osoba zgłaszająca: dr Gabriela Jarzębowska-Lipińska (Artes Liberales, Uniwersytet Warszawski)
- Kulturoznawstwo środowiskowo odpowiedzialne. Kultura jako narzędzie legitymizowania naukowych praktyk ekologicznych – osoba zgłaszająca: dr hab. Marianna Michałowska, prof. UAM (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
- Kulturoznawstwo gospodarcze. Kultura, gospodarka, organizacje – nowe rozumienie rozwoju i dobrobytu – osoba zgłaszająca: dr hab. Michał A. Michalski, prd. UAM (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
- Kulturoznawstwo jako dizajn – w stronę „small dates” – osoba zgłaszająca: dr Janusz Bohdziewicz (Uniwersytet Pomorski w Słupsku)
- Historie i archeologie przyszłości – osoby zgłaszające: dr hab. Krzysztof Abriszewski, prof. UMK (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu); dr hab. Katarzyna Majbroda, prof. UWr (Uniwersytet Warszawski); dr hab. Andrzej W. Nowak, prof. UAM (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
- Aktywizm danych i kompetencje cyfrowe w badaniach kultury – osoba zgłaszająca: dr Kuba Piwowar (Uniwersytet SWPS)
- Kulturoznawstwo wobec kulturowych źródeł polikryzysu – osoba zgłaszająca: dr hab. Jacek Schindler (Uniwersytet Wrocławski)
- Nomadzi i turyści – wędrujące narracje wizualne wobec kryzysów przemieszczania się – osoba zgłaszająca: dr hab. Wojciech Sternak (Uniwersytet Warszawski)
Rada Naukowa
- Krzysztof Abriszewski (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)
- Magdalena Barbaruk (Uniwersytet Wrocławski)
- Radosław Bomba (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie)
- Dariusz Brzostek (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)
- Roman Chymkowski (Uniwersytet Warszawski)
- Mirosław Filiciak (Uniwersytet SWPS)
- Marcelina Jakimowicz (Uniwersytet Rzeszowski)
- Alicja Kisielewska (Uniwersytet w Białymstoku)
- Iwona Kurz (Uniwersytet Warszawski)
- Krzysztof Łukasiewicz (Uniwersytet Wrocławski)
- Tomasz Majewski (Uniwersytet Jagielloński)
- Magdalena Matysek-Imielińska (Uniwersytet Wrocławski)
- Marianna Michałowska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
- Krzysztof Moraczewski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
- Tomasz Olchanowski (Uniwersytet w Białymstoku)
- Marek Pacukiewicz (Uniwersytet Śląski)
- Dominik Porczyński (Uniwersytet Rzeszowski)
- Małgorzata Radkiewicz (Uniwersytet Jagielloński)
- Agata Skórzyńska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu)
- Renata Tańczuk (Uniwersytet Wrocławski)
Komitet Organizacyjny
- dr hab. Mirosław Filiciak, prof. Uniwersytetu SWPS
- dr hab. Roman Chymkowski
- dr Katarzyna Bojarska
- dr Kuba Piwowar