„Praxis i miasto. Ćwiczenie z kulturowych badań angażujących” to próba zaprojektowania nowego nastawienia metodologicznego w kulturoznawstwie, opierającego się na rewizji tradycji badań krytycznych, lecz także na podminowaniu zrutynizowanej, a mylącej opozycji między ideałem wiedzy „czystej” i postulatami wiedzy „zaangażowanej”. Kluczem staje się tu ważna, choć usytuowana raczej w tle najważniejszych sporów w humanistyce, tradycja tzw. teorii praktycznych lub filozofii realizowanych. Rozpatrywane w kilku historycznych wariantach filozofie praxis i teorie praktyk (practice) zachęcają – choćby tropem refleksyjnej metodologii Pierre’a Bourdieu – do wykonania dwóch czynności. W wymiarze ontologicznym chodzi o usytuowanie kultury w obrębie, a nie poza lub ponad rzeczywistością praktyczną. W wymiarze epistemologicznym o powściągnięcie idealizacji i ograniczenie konstruktywistycznego tekstualizmu na rzecz myślenia praktycznego. Ze względu na problematyczny status kategorii praktyki w nauce powodujący, że wokół tego pojęcia narasta wiele nieporozumień, zadaniem pierwszorzędnym staje się odczarowanie mitu o ateoretycznym charakterze badań „praksistowskich”. Zadanie to pociąga jednak ze sobą konieczność jednoczesnej, krytycznej rekonstrukcji studiów miejskich. W perspektywie praxis nie badamy bowiem „miast”, ani nie zdajemy sprawy „z miejskich praktyk” czy „form życia”, a realizujemy przedsięwzięcia poznawcze usytuowane w „rzeczywistości zurbanizowanej”. Ich efektem nie jest skończona wiedza na temat miasta jako wyidealizowanego „obiektu” czy „przedmiotu” badania, ani jego opis, lecz proces poznawczy rozumiany jako uczenie się w środowisku zurbanizowanym (urban learning).
Praxis i miasto. Ćwiczenie z kulturowych badań angażujących
Agata Skórzyńska
Instytut Badań Literackich PAN 2017
Kluczem staje się tu ważna, choć usytuowana raczej w tle najważniejszych sporów w humanistyce, tradycja tzw. teorii praktycznych lub filozofii realizowanych.