Publikacja: sty 22, 2025
KULTUROZNAWSTWO WOBEC POLIKRYZYSU.  DIAGNOZA, SPRAWCZOŚĆ, NADZIEJA
5. Zjazd Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego Warszawa (Uniwersytet SWPS/Uniwersytet Warszawski) 11-13 września 2025 W ciągu ostatnich lat kulturoznawstwo znalazło się w sytuacji szczególnej. Nie tylko w wyniku zmian instytucjonalnych dotyczących całości życia akademickiego, a naszej dyscypliny w szczególności. Wyzwania przychodzą także…

5. Zjazd Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego

Warszawa (Uniwersytet SWPS/Uniwersytet Warszawski)

11-13 września 2025

W ciągu ostatnich lat kulturoznawstwo znalazło się w sytuacji szczególnej. Nie tylko w wyniku zmian instytucjonalnych dotyczących całości życia akademickiego, a naszej dyscypliny w szczególności. Wyzwania przychodzą także ze strony zmieniającej się rzeczywistości społeczno-kulturowej. Połączenie kryzysu klimatycznego i zmian postpandemicznych, kryzys migracyjny i jego koszty etyczne i społeczne, radykalna zmiana statusu wiedzy i informacji w wyniku m. in. rozwoju platform społecznościowych i sztucznej inteligencji, triumfalne odradzanie się postaw antyoświeceniowych i antynaukowych, gwałtowna zmiana pejzażu politycznego w całym świecie północnoatlantyckim, wojna w Ukrainie i związane z nią zagrożenie militarne dla innych części świata, pociągające za sobą zmiany w sferze aksjologicznej, bezprzykładna dominacja globalnego systemu władzy ekonomicznej – można długo wymieniać elementy, które – potraktowane łącznie – usprawiedliwiają stosowanie pojęcia „polikryzys”. Zachodzące obecnie zmiany wydają się przeczyć wielu diagnozom sytuacji kulturowej, jakie w naukach o kulturze formułowano jeszcze niedawno: nie jest oczywiste, co mielibyśmy dziś począć z wizjami kultury ponowoczesnej – opartej na afirmacji wielości i solidarności tego, co różnorodne, z profetycznym proklamowaniem społeczeństwa „ironicznych autokreacjonistów”, z deklaracjami „końca historii”. Narzędzi interpretowania rzeczywistości, które współtworzyło kulturoznawstwo z łatwością można użyć opacznie: krytyka scjentyzmu uzasadnia pozycje antyoświeceniowe, obrona kultur nieelitarnych służy populizmowi, badanie społecznego usytuowania wiedzy może przyczyniać się do podważania statusu wiedzy krytycznej. Całość tej sytuacji domaga się pilnej refleksji i odpowiedzi. W związku z tym proponujemy otwartą serię pytań, które chcemy uczynić punktem wyjścia dla kulturoznawczej debaty:

  1. Jaki jest stan kulturoznawczych narzędzi i metod diagnostycznych oraz ich zaplecza teoretycznego, w jaki sposób określają one dominujące kierunki przemian kulturowych?
  2. Czy możliwe i potrzebne jest dziś kulturoznawstwo inne, niż krytyczne? Jakie ta sytuacja niesie ze sobą wyzwania, możliwości, ograniczenia?
  3. Jaka jest odpowiedzialność kulturoznawstwa za funkcjonowanie kulturoznawczej wiedzy – czy mamy kontrolę nad tym, jakie praktyki legitymizujemy i jak można wykorzystać wytwarzaną przez nas wiedzę? 
  4. Jaka jest zaś rola kulturoznawstwa – historycznie zainteresowanego przecież nauką jako dziedziną kultury – w badaniu i komentowaniu przemian samej akademii jako przestrzeni kulturotwórczej i jako instytucji publicznej?
  5. Jakie miejsce zajmuje i powinna zajmować w kulturoznawstwie działalność pozaakademicka, jakie formy współdziałania i jakie sojusze są w tej sytuacji potrzebne nie tylko kulturoznawstwu, ale także społeczeństwu?
  6. Czy namysł nad kulturą  – a więc także nad strukturami myślenia – jest przestrzenią, w której szukać można nadziei przeciw dominującemu poczuciu zbliżającej się katastrofy (które można zawsze zbyć jako „czarnowidztwo”, ale które nieraz – jak w latach trzydziestych dwudziestego wieku – choć ignorowane, poprzedzało rzeczywistą katastrofę)?
  7. Wreszcie – jakie narracje i dyskursy towarzyszą kryzysom i jaka może być ich rola kulturotwórcza?

Zapraszamy do nadsyłania propozycji paneli problemowych, wpisujących się w tematykę Zjazdu. 

Propozycje o długości około jednej strony prosimy przesyłać na adres 5zjazdptk@swps.edu.pl do dnia 15 marca 2025 r. O rozstrzygnięciach poinformujemy Państwa na początku kwietnia. Wtedy też roześlemy informacje organizacyjne. Jednak już teraz informujemy o wysokości opłat konferencyjnych. Wyniosą one 600 zł dla osób spoza PTK, 500 zł dla członkiń i członków PTK (weryfikacja na podstawie opłaconych składek) oraz 300 zł dla doktorantek i doktorantów.

Z poważaniem,

Rada Programowa i Komitet Organizacyjny